۵ تکنیک کاربردی آواز و پرورش صدا‎

آواز خواندن و خوانندگی یکی از هنرهایی است که غالباً افراد زیادی به آن تمایل دارند. بعضی از افراد این هنر را به صورت ذاتی در خود دارند و با تمرین و آموزش می توانند هنر خود را ارتقا دهند و به جایگاههای خوبی دست یابند. بعضی از افراد هم هستند که به صورت ذاتی این هنر را ندارند و نیاز دارند تا آموزش های بیشتری را کسب نمایند و با پشتکار فراوان به تمرین و تقویت صدا بپردازند.

اما چه خوانندگی در ذات شما باشد و چه نباشد، شما نیاز دارید تا تکنیک های آواز خواندن را یاد بگیرید. زیرا این تکنیک ها سبب می شوند تا علاوه بر اینکه صدای شما زیباتر شنیده شود، به حنجره شما هم آسیبی وارد نشود. همه ما خوانندگانی را دیده ایم و می شناسیم که عدم آشنایی شان با تکنیک های خوانندگی به حنجره شان آسیب زده و آنها را از ادامه مسیرشان باز داشته است.

بنابراین آشنایی با تکنیک های آواز و پرورش صدا برای همه علاقه مندان به خوانندگی یک اجبار است. بنابراین لازم است تا این تکنیک ها را بدانید و آنها را به صورت مداوم تمرین کنید. با آموزش ۵ تکنیک کاربردی آواز و پرورش صدا‎ همراه ما باشید.

تنفس صحیح اولین قدم در راه پرورش صداست

تنها با تنفس صحیح است که حنجره عکس العمل سالم نشان داده و آماده برای خواندن می‌شود. آموختن تنفس صحیح  و مهارت در به کارگیری آگاهانه آن، دست یافتن به چالاکی درحرکات ماهیچه‌ها و اندام‌های مربوط به آن خود سبب می‌شوند که بیشتر تنش‌هایی که درنتیجه کمبود تحرک به وجود آمده‌اند رفته رفته ازمیان بروند. کیفیت تنفس و پرانرژی بودن یا نبودن آن تعیین کنندۀ بُرد، نفوذ، قدرت و طنین  صدا است. تنفس صحیح و آگاهی بر رابطۀ آن با عملکرد سالم دستگاه صوتی برای سلامتی و پرورش صدای خوانندگان یا کسانی که به‌کارگیری صدا جزئی ازحرفه‌شان  میباشد، مانند بازیگران، آموزگاران ، گویندگان و…. ضروری است.
تمرین‌های مربوط به گفتاربرای قوی و ماهر کردن، سرعت عمل بخشیدن و تحت کنترل درآوردن عضلات مربوط به آن است. هدف، دستیابی به حداکثر کارآیی با به کارگیری حداقل انرژی یا نیرو است. حرکاتی که برای ادای واژه‌ها صورت می‌گیرند بایستی بسیار ظریف و متمرکز در قسمت پیشین دهان باشند. ادای واژه‌ها در قسمت پسین دهان، حلق، گلو و به کارگیری بیش از اندازه آرواره برای ادای واژه‌ها ـ چیزی که نزد بیشتر خوانندگان آواز ایرانی مشاهده می‌شود ـ نه تنها تلفظ روشن و واضح آنها را مشکل می‌کند بلکه سدی است برای اجرای نرم و روان ظرائف و تحریرهای موسیقی ایرانی. هر گونه تنش در ناحیۀ لبها، دهان، آرواره ، کام و بخش پَسین زبان و حلق حتی اگر ناچیز هم باشد نه تنها تحرک صدا بلکه طنین آن را نیزمحدود می‌کند.

بنابراین هدف از تلاش برای تسلط برفن آوازخوانی چیزی نیست به جز آزاد کردن تدریجی صدا- و ارگان‌هایی که در تولید صدای آوازی سهیم هستند- ازهرگونه تنش بازدارنده، قوت بخشیدن به ماهیچه‌های مربوط به آن ورسیدن به صدایی پرطنین، رسا، پرتحرک، سرزنده و پراحساس با قدرت گفتاری واضح و روشن؛ و افزایش حساسیت حنجره برای برانگیخته شدن به وسیلۀ بنیادی‌ترین تلاش. تنها با تسلط به فن یا تکنیک خواندن آوازاست که می‌توانیم از ساز درون خود برای سال‌های زیاد بدون نشانه‌های فرسودگی استفاده کنیم. در حقیقت با یادگیری فن خواندن آوازدر یک روند صبورانۀ جستجو در خود، هنرجو صدای حقیقی خود را به تدریج کشف می‌کند و آن را برای عملکرد سالم آماده می‌سازد.

تمرین های کاربردی برای آموزش و پرورش صدا

۱- هام

هامینگ (humming) با استفاده از رزونانس بینی – گلویی به صورت مستقیم ما را به سمت شفافیت و همچنین تقویت قدرت صدا هدایت می کند .  شما ممکن است اصطلاح خواندن در ماسک صورت را شنیده باشید که تقریبا همین تاثیر را دارد .

کاری که این نوع زرونانس انجام می دهد این است که به صورت خیلی حرفه ای و مخصوص در راحت و بدون فشار اجرا کردن نت های بالا تاثیر می گذارد و سنگینی اجرا کردن نت های پایین را هم از بین می برد , تقریبا همان ویژگی هایی را دارد که هر خواننده ای به دنبال آن است .

هامینگ را با نت نسبتا بالایی که اجرای آن تقریبا برای شما سخت است شروع کنید . به حالت لرزش و صدای وزوز مانندی که در بینی ایجاد می شود توجه کنید .

حالا بدون اینکه صدایتان را قطع کنید دهانتان را باز کنید که صدایی شبیه به ” آ ” ایجاد می شود و توجه داشته باشید همان احساس لرزش و وزوزی  را که با دهان بسته داشتید در این حالت هم باید ادامه داشته باشد . چند بار این کار را تکرار کنید .

آیا اجرای این نت برایتان آسان تر از قبل نشد ؟ اگر اینطور است پس تمرین را درست انجام داده اید . حالا می توانید کم کم نت های بالا تر را هم امتحان کنید.

۲- خواندن مصوت ” ای “

در این حالت قسمت عقب زبان کمی بالا می رود و هوا به سمت حفره های بینی هدایت می شود . برای بسیاری از افراد اجرای مصوت ” ای ” تقریبا اولین تجربه در درک رزونانس بینی می باشد .

این صدا را در الگوی پنج نتی در حالتی که به نت های بالا و پایین می روید اجرا کنید و به صدای زنگ مانند و تشدیدی که ایجاد می شود توجه کنید . به این صورت : ۱-۲-۳-۴-۵-۴-۳-۲-۱ یا دو-ر-می-فا-سل-فا-می-ر-دو

سعی کنید این حالت را به صورت اغراق آمیز انجام دهید یعنی دو تا سه برابر حالت معمول از زرونانس بینی استفاده کنید .

بسیاری از افراد با درک صحیح تشدید و زرونانس بینی کیفیت خوانندگیشان به یکباره چندین برابر افزایش خواهد یافت .

داشتن کسی در کنارتان که گوش آموزش دیده دارد که به آواز خواندن شما گوش دهد می تواند کمک خوبی در فهمیدن اشکالات و برطرف کردن آنها داشته باشد .

۳- استفاده از صامت های ” ب ” و ” پ “

هنگام ادای این صامت ها فشار هوا در پشت لب ایجاد می شود . تمرکز کامل بر پرتاب شدن ( ادا شدن ) این صامت ها توجه  را از حلقی خواندن بر می دارد . می توانید از یک الگوی ملودیک ساده مانند : ۸-۵-۳-۱ یا دو-سل-می-دو

می توانید یک حرف صدا دار را بعد از این صامت ها به کار ببرید مانند : بی , با , پی , پا

هر نت را با تکرار این ترکیب ها اجرا کنید . به این صورت : بی-بی-بی-بی

در مرحله ی بعدی می توانید تنوع به خرج دهید و آنها را با هم ترکیب کنید : بی-پا-بی-پا  یا  بی-پی-بی-پی

 ۴- استفاده از حرف ” ز “

موقع ادا کردن حرف ” ز ” زبان در حالت شل و ریلکس قرار دارد . از طرف دیگر این طور احساس می شود که صدا به سمت پایین حرکت می کند . این کار باعث تقویت کنترل در زرونانس گلو می شود . می توانید ملودی های مختلف را در این حالت تمرین کنید .

۵- تقویت صداهای اصلی ( آ – ای – او – -َ-ِ-ُ )

تقویت قدرت صدا به طور قابل توجهی نتیجه ی تقویت صداهای اصلی است . خوانندگان معمولا خواندن یکی از صداهای اصلی را بیشتر از بقیه دوست دارند چون در اجرای آن مسلط تر هستند , اما این به تنهایی کافی نسیت . برای تقویت سایر صداها و مصوت ها روشی را به شما معرفی می کنیم که بسیار ساده است .

ابتدا یک نت مشخص را انتخاب کنید . بعد مصوت یا صدای مورد علاقه تان را در آن نت بخوانید . حالا همان طور که نت مورد نظر را نگه داشتید صدا را به یکی از مصوت های دیگر تغییر دهید . هنگام خواندن موصوت و صدای دوم سعی کنید کیفیت اجرایتان مانند صدای اول خوب باشد . این تغییر را از صدای مورد علاقه تان به تمام صداهای دیگر انجام دهید .

انجام این تمرین ها علاوه بر تقویت قدرت صدا باعث می شود هنگام خواندن نیز احساس بهتری داشته باشید .